Akapit

Terminologia. Rodzaje akapitów

Akapit – wyodrębniona graficznie część tekstu zwyczajowo zawierająca jakąś myśl, stanowiąca niezależną całość. Ma on swoją wewnętrzną strukturę, w zależności od rodzaju, tj.

• akapit analityczny – składa się ze stwierdzenia zawierającego główną myśl; rozwinięcia z argumentami, przykładami czy objaśnieniami i podsumowania zamykającego główną myśl.
• akapit syntetyczny – główna myśl znajduje się na końcu, stanowi konkluzję wypowiedzi w oparciu o zgromadzone dowody, fakty, argumenty.
• akapit łącznikowy – pozwalający przejść od jednej myśli do drugiej. Może on stanowić podsumowanie tego, co już zostało powiedziane lub stanowić wprowadzenie do nowego tematu.
• akapit synonimiczny – zawiera omówienie lub interpretację tego, co zostało już wcześniej powiedziane.
• akapit opisowy – pojawia się wtedy, gdy chcemy szerzej opisać jakieś kluczowe zjawisko lub proces.

Budowa akapitu (w przypadku tekstu argumentacyjnego):

• początek – wprowadzenie do nowego tematu (przedstawienie głównej myśli) lub nawiązanie do poprzedniego akapitu;
• rozwinięcie myśli, w tym podanie przykładu.
• podsumowanie rozważań, konkluzja lub wprowadzenie do nowego akapitu.

Budowa akapitu w tekście nieargumentacyjnym – zamknięta logicznie całość, podporządkowana formie wypowiedzi, np.

• w opisie przedmiotu – kolejne akapity to opis wyglądu, usytuowania, przeznaczenia itd.;
• w opowiadaniu – kolejne wydarzenie, opis bohaterów, miejsca wydarzeń itp.;
• w charakterystyce – opis poszczególnych składowych postaci (wygląd, cechy osobowości itp.).

Akapity w praktyce szkolnej obejmują zwyczajowo również większe cząstki kompozycyjne wypowiedzi, tj. wstęp, rozwinięcie, zakończenie.

Propozycje ćwiczeń w zakładce >> W stronę praktyki

Rytm akapitowy

Rytm akapitowy polega na przeplataniu akapitów dłuższych i krótszych, w celu nadania tekstowi dynamiki.

Krótsze akapity powinny zawierać podsumowanie, spostrzeżenie, to, co przyciągnie uwagę czytelnika.

Propozycja ćwiczenia w zakładce >> W stronę praktyki

Argument

Terminologia. Rodzaje argumentów

Argumentować to znaczy uzasadniać słuszność postawionej tezy, wspierać ją argumentami (dowodami). Argument to fakt lub okoliczność przytaczana w komunikacie celem potwierdzenia lub obalenia tezy.

(za: W. Kozak - materiały szkoleniowe Argumenty i akapity)

Argumenty emocjonalne mają oddziaływać na emocje adresata wypowiedzi, tj. wywoływać np.

• litość,
• oburzenie,
• wzruszenie,
• życzliwość itd.

Argumenty rzeczowe – przedstawiają niepodważalne dowody. Odwołują się do:

• liczb,
• danych,
• cytatów z tekstu,
• wypowiedzi autorytetów.

Argumenty logiczne – ich istotą jest wyciąganie wniosku z prawdziwej przesłanki poprzez:

• analogię – wnioskowanie z podobieństw.

Każdy kursant, który nauczył się przepisów ruchu drogowego, zdaje egzamin teoretyczny, więc i ty go zdasz.

• indukcję – zebranie szczegółowych sądów w celu uogólnienia.

Joasia dobrze się uczy, jej siostra Ania też dostaje piątki. W rodzinie Joasi i Ani są dzieci, które odnoszą sukcesy w szkole.

• dedukcję – rozumowanie odwrotne do indukcji.

Miód jest słodki. Miodu używamy do pieczenia pierników. Dodajemy dużo miodu do pierników. Pierniki są bardzo słodkie.

Budowa argumentu

Wersja 1

•FAKT – Jak jest?

•DOWÓD – Skąd o tym wiemy? Jaki mamy na to przykład? (tu: przykład z literatury)

•MOTYW – Dlaczego tak jest? Z czego to wynika?

•OPINIA – Co ja o tym sądzę? Co sądzą o tym inni?

•WNIOSEK – Co z tego wynika?

Wersja 2

Argument – rozwinięcie – przykład

Argument to stwierdzenie uzasadniające lub obalające tezę.

Przykład to fakt lub zdarzenie fikcyjne ilustrujące argument, pomagające wyjaśnić jego znaczenie oraz wspierające argumentację.

(za: W. Kozak - materiały szkoleniowe Argumenty i akapity)

Przykładowe ćwiczenia w zakładce >> W stronę praktyki

Argument a przykład

Przykład ma wpierać argument, stanowić dowód na to, że sformułowane stwierdzenie jest prawdziwe. W przykładzie uczeń odwołuje się do życia, danych, treści lektur ilustrujących jego sposób myślenia.

Wzór:

• argument: Są ludzie, którzy kochają pieniądze tak bardzo, że zapominają o innych, nawet najbliższych członkach rodziny.
• przykład: Bohater Opowieści wigilijnej Ebenezer Scrooge ograniczył do minimum więzi z rodziną, gdyż najważniejszą wartość stanowiło dla niego pomnażanie majątku, a nie relacje z najbliższymi. Prawdopodobnie bał się, że będzie musiał się podzielić dobrami z nimi i za wszelką cenę unikał ku temu okazji.

Przykładowe ćwiczenie w zakładce >> W stronę praktyki