Dla bibliotekarzy

„Nowe życie Tildy Begtsson” jest najlepszą znaną mi książką dla dzieciaków o rozwodach. Napisana arcyprostym językiem, dotyka wszystkich bolesnych doświadczeń dziecka, zranionego rozstaniem rodziców. Autorka przybiera kostium małej dziewczynki i z jej punktu widzenia obserwuje i nazywa pokrętne gry, jakie prowadzą ze sobą skłóceni rodzice, nowa narzeczona taty i sama Tilda. Co dziwniejsze - dorośli wcale nie są bardziej biegli w tych grach od dzieci - oni także nie znają reguł, przesuwają pionki po omacku, a ich zwycięstwa okazują się problematyczne.

Stanisława Domagalska „Przyszywany dziadek ” wyd. Dwie Siostry

Ósme urodziny Grzesia nie bardzo się udały - są wakacje, tort rozpływa się w upale, jedyny gość szybko się zmywa, a za zamkniętymi drzwiami kłócą się rodzice. Kiedy tata wychodzi (prace zlecone? ważna konferencja?), a zapłakana mama udaje, że nic się nie stało, do mieszkania wparowuje nieoczekiwanie obcy mężczyzna z psem. Ani chybi gangster - myśli Grześ. Pies nieproszony zjada tort razem ze świeczkami, a mężczyzna mówi dziwnie i kwieciście, do czasu kiedy okaże się, że obaj pomylili piętra. Odtąd sąsiad - Melchior Omelan - i jego pies Melon bedą często dotrzymywać towarzystwa Grzesiowi, który samotnie spędza lato w mieście, z kluczem na szyi. Przyszywany dziadek jest ekscentrykiem, ma mieszkanie zapełnione egzotycznymi pamiątkami z podróży, gotuje afrykańskie potrawy i zdaje się czytać w myślach chłopca, zasmuconego rozwodem rodziców...

Marcin Szczygielski „Teatr Niewidzialnych Dzieci” wyd. Latarnik

Autor umieszcza akcję swojej książki w peerelowskim „bidulu”, jak nazywane bywają Domy Dziecka. Jego bohater to wrażliwy dziesięciolatek, który dobrze opanował sztukę mimikry, co jest warunkiem przetrwania w bezdusznej instytucji opiekuńczej. Póki w otoczeniu Michała jest jedna choćby osoba godna zaufania i jeden przyjaciel - życie wydaje się znośne. Ale kiedy i tego zabraknie - następuje nieuchronny kryzys. Uratowany z opresji chłopiec ląduje w szczególnym domu dla dzieci z trudną przeszłością. Wraz z nim do grona podopiecznych dołącza czternastolatka - krnąbrna, bystra, egocentryczna… i zwariowana na punkcie aktorstwa. Pod jej dyktando powstaje Teatr Niewidzialnych Dzieci - aktorska trupa skrzyknięta na potrzeby jednego, grudniowego spek5taklu. Jest rok 1981, wokół sceneria Polski posierpniowej, razem z jej atrybutami: kolejkami, kartkami, saturatorem i trabantem…

Mark Haddon „Dziwny przypadek psa nocną porą ” wyd. Świat Książki

Narratorem powieści jest piętnastoletni Christopher cierpiący na zespół Aspergera, który pewnej nocy znajduje martwego psa sąsiadki i pragnie rozwikłać zagadkę śmierci zwierzęcia, a przy okazji napisać o tym powieść. Oczywiście od wszystkich dookoła słyszy, że kryminały opisują zazwyczaj śmierć ludzi, ale dla niego psy są równie ważne, a może nawet ważniejsze, bo ich uczucia są mniej skomplikowane.

(https://www.gloskultury.pl/kryminal-ktory-moze-zmienic-swiat-mark-haddon-dziwny-przypadek-psa-nocna-pora-recenzja/ )

Eoin Colfer „Benny i Babe” wyd. WAB

Napisana przez faceta książka o zadurzonym chłopcu, na dodatek napisana tak, aby chłopcy zechcieli ją przeczytać – to prawdziwy rarytas. O ile dziewczynki rzucają się na literaturę z serduszkiem łapczywie i bez zachęty, o tyle zwabienie trzynastoletniego samczyka do półki z tego rodzaju literaturą wymaga perfidnych zabiegów. Wydaje się, że wątek sentymentalny zajmuje w tej książce dokładnie tyle miejsca, ile w hierarchii dorastającego chłopca zajmują dziewczyny – uczucia są ważne, ale przecież nie tak ważne, jak finał mistrzostw świata w hokeju, to się wie! Ta proporcja gwarantuje Colferowi poczytność u męskiej widowni – książkę można potraktować od biedy jako stricte przygodową i pominąć wzgardliwym milczeniem nastoletnie afekty.

Per Nilsson „Zakochałem się w Milenie” Wyd. Zakamarki

Bohaterem jest Dawid - marzyciel, wrażliwy outsider, po uszy zakochany w Milenie. Próbuje zwrócić na siebie uwagę dziewczyny, imając się różnych strategii: a to struga twardziela, to znów prymusa, próbuje być uwodzicielski i zabawny... A kiedy i to nie skutkuje - obcesowy. "Końskie zaloty" kończą się fiaskiem - Dawid ląduje na dywaniku u dyrektora, a szkolny osiłek spuszcza mu manto, podczas gdy Milena pozostaje zdystansowana i nieczuła. Zdesperowany chłopak błąka się z psem po osiedlu i trafia na podwórko Mileny... A wtedy pies weźmie sprawy we własne łapki.

Joanna Fabicka „Rutka” wyd. Agora

Wakacje dobiegają końca. Dziesięcioletnia Zosia liczy dni do rozpoczęcia szkoły, bo lato spędzone w czterech ścianach okropnie jej się dłuży. Całymi dniami siedzi w oknie i gapi się na ruderę vis a vis, która zamyka perspektywę podwórka. Wszystkie dzieci z sąsiedztwa dawno wyjechały z miasta. Mama, wiecznie uganiająca się za zarobkiem, także wyjeżdża do pracy, powierzając córkę opiece ciotki Róży. Nieznana dotąd krewna okazuje się być staruszką na inwalidzkim wózku, szaloną i niefrasobliwą. Odkąd ciotka zamieszka z Zosią, na Rybnej 13 zaczynają wydarzać się dziwne rzeczy. Pewnego dnia znudzona dziewczynka schodzi na wyludnione, wybetonowane podwórko i rozchyla zasłonę z liści jedynego rosnącego tu drzewa. W zielonym cieniu sękatej wierzby zwisa w powietrzu rudy warkoczyk, należący do nieznanej rówieśnicy. Nowa koleżanka to Rutka - żywa jak iskra, nieokiełznana. Onieśmielona Zosia podąża w ślad za Rutką, do wnętrza pobliskiej rudery, magicznie zmartwychwstałej. Zza drzwi dobiega brzęk talerzy, śmiechy i połajanki, płacz dzieci… W mieszkaniu, które zdaje się należeć do Rutki, Zosia widzi stół, otoczony narysowanymi na podłodze konturami licznej rodziny, jak duchy zmarłych nieobecnych. Sprzęty i meble także są narysowane rdzawym pyłem na gołych ścianach. Odtąd Zosia dzieli czas między ekscentryczną ciotkę, a zagadkowe wyprawy z Rutką. Chwilami ruda dziewczynka przemawia w obcym języku, nuci cudzoziemskie kołysanki… Tajemnica dziwnego dziecka pozostaje nienazwana, a jedynie domyślna, przeczuwana. Wycieczki z Rutką są w istocie podróżami w czasie, ku wojennej przeszłości Łodzi.

Marcel A. Marcel „Oro ” Wyd. Marginesy

Nie bez przyczyny „Oro” nominowano do tytułu „Książki Roku 2012” w konkursie IBBY. Książka jest świetna - wartka, rozumna, przejmująca. Jej bohaterka, nastoletnia Lena, to „podrzutek” - większość życia upłynęła jej w Domu Dziecka. Parokrotne próby umieszczenia dziewczynki w rodzinie zastępczej kończyły się fiaskiem - Lena jak niechciana paczka wracała do bidula. Jest zasklepiona, nieufna, wroga. Kiedy zatem trafia do kolejnych „rodziców” - wierzy, że to nie potrwa długo. Nowy adres Leny nie przypomina poprzednich - pod opieką zastępczych rodziców pozostaje pięcioro dzieciaków w różnym wieku, z poważnymi problemami. Nadpobudliwa Iskra, duża i sentymentalna Cienka, komputerowy maniak Memory, samotnik Arnold i najmłodszy Oko - wszyscy mają swoje ponure tajemnice i głębokie zranienia. Lena przybiera obronną strategię - izoluje się, nie uczestniczy w życiu rodziny. Ale nagle u jej boku pojawia się... no właśnie, kto...? Wyobrażony przyjaciel? Bliźniaczy brat, który jest tym wszystkim, co Lena zepchnęła do podświadomości? Przyjazny sufler, który pomoże jej wyjść z kokonu? Kimkolwiek jest Oro, za jego pośrednictwem Lena wróci do świata i upora się z obsesjami.

Albert Jack „Z Galileusza też się śmiali” Wyd. Muza

Książka dla lekceważonych geniuszy, niezmordowanych wynalazców i innowatorów, którzy wielokrotnie słyszeli znienawidzone zdanie: „to się nie może udać!”. Autor zgromadził historie epokowych odkryć i opisał pokrótce drogę „od pomysłu do przemysłu”. Te pasjonujące historie autor umiejętnie nafaszerował kompletnie chybionymi opiniami różnych prominentnych mądrali, którzy wyśmiewali i bagatelizowali nadchodzące przemiany cywilizacyjne. Z całą powagą wątpiono w lampy naftowe, gazowe oświetlenie ulic, telegraf, radio, samochody i telewizory… Niemal każdy innowator spotykał się z szyderstwem. Tak więc jest tu opinia generała Bonapartego, który kpił z pomysłu budowania parowców, niewiara Lorda Kelvina i Thomasa Edisona w maszyny latające, powątpiewanie Dennisa Gabora w sens przesyłania dokumentów po kablach telefonicznych, zaprzeczanie przez Alberta Einsteina możliwościom wykorzystania energii atomowej… i wiele innych „fałszywych proroctw”.

Martyn Bedford „Bez końca” Wyd. YA!

Fabuła rozpoczyna się od podróży 15-letniej Siobhan, w asyście ojca, do Kliniki Korsakoffa - eksperymentalnego ośrodka terapeutycznego na bezludziu, gdzie leczy się trudne przypadki zaburzeń urojeniowych. Dziewczyna pozostanie tam przez dwa miesiące, a wraz z nią piątka innych nastolatków między 13 a 17 rokiem życia. Wszyscy oni stracili niedawno bliską osobę i wszyscy obwiniają się z tego powodu. Niektórzy mają za sobą próby samobójcze, inni samookaleczają się lub zmagają się z natręctwami. Siobhan w minionych miesiącach bywała agresywna, wybuchy niekontrolowanego gniewu sprawiały, że niszczyła sprzęty i raniła rodziców. Jej zachowanie jest skutkiem przebytej traumy. W klinice młodzi rezydenci odstawiają antydepresanty, uczestniczą w medytacjach i rozmowach, a podczas dziwnych nocnych seansów muszą skonfrontować się z dramatycznymi wydarzeniami, które zmieniły ich życie w koszmar. Początkowo pacjenci sabotują terapię, łamią regulamin kliniki, odmawiają współpracy. Ale z czasem "leczenie przyjaźnią" przynosi skutek.

Katarzyna Ryrych „Denim blue” Wyd. Literatura

W peerelowskiej scenerii Nowej Huty rozgrywa się prosta historia o zakochanym chłopcu, który za wszelką cenę chce zdobyć prawdziwe dżinsy, aby przypodobać się dziewczynie - córce badylarza. Na hojność rodziny nie ma co liczyć - Zyga jest trzecim dzieckiem dozorczyni i robotnika. W gonitwie za zarobkiem chłopak wykazuje się niezwykłą determinacją i sprytem; co z tego, skoro za sprawą niefortunnych zbiegów okoliczności upragniony cel ciągle się oddala. Co gorsza - gorliwa przedsiębiorczość sprowokuje komedię omyłek, które poróżnią chłopca z ukochaną. Wszystkie małe katastrofy mają i ten skutek, że Zyga mężnieje i dorasta, mimochodem zyskuje przyjaciół i respekt otoczenia. Zręcznie omija przy tym absurdy, w które obfituje peerelowska rzeczywistość.

dr Dorota Siwor poleca:

Szymon Radzimierski „Dziennik łowcy przygód. Etiopia. U stóp góry ognia” Wyd. Znak

Pomysłowa relacja autora – kilkunastoletniego chłopca – zwiedzającego świat. To książka reporterska – Szymon był w miejscach, które opisuje, prowadzi też bloga. Narracja jest wartka, wiele ciekawych pomysłów na to, jak przekazywać tekst nastoletniemu odbiorcy (wstawki, komentarze, quizy, rysunki, mnóstwo zdjęć). Chętnie czytane nie tylko przez chłopców.

Renata Piątkowska „Hebanowe serce”, Beata Gawryluk „Teraz tu jest nasz dom” Wyd. Literatura

Poruszające historie o ludziach – i dzieciach – które zmuszone do opuszczenia swojego domu, musza się odnaleźć w całkowicie nowych warunkach. To próba ukazania uczuć dziecka poddanego działaniom wrogich mu sił historii. Opowieści, które uczą wrażliwości, rozumienia świata i pobudzają do rozmowy.

Cornelia Funke „Król złodziei” Wyd. Egmont Polska

Piękne i niezwykle wciągające opowieści niemieckiej pisarki, która tworzy światy niezwykłe, a jednak tak bliskie czytelnikowi. Język, fabuła, mądrość przesłania – wszystko tu zasługuje na polecenie. „Król złodziei” mówi o braterskiej przyjaźni, odpowiedzialności i konieczności odnajdywania rozwiązań w najtrudniejszych sytuacjach. Historia rozgrywa się w Wenecji, dwaj chłopcy po śmierci matki muszą przetrwać w mieście, które jawiło im się jako cudowna kraina z matczynych opowieści, ale stawia całkiem dorosłe wyzwania.

Cornelia Funke „Amarantowe serce” Wyd. Egmont Polska

Pierwsza część trylogii o dwunastoletniej Meggie, która kocha książki, okazuje się jednak, że wiążą się z nimi niezwykłe i mroczne tajemnice. Opowieść o zmaganiach dobra ze złem, o przyjaźni i lojalności, dal tych, którzy lubią czytać o niebezpieczeństwie w fantastycznej scenerii.

Riad Sattouf „Arab przyszłości” Wyd. Kultura Gniewu

Opis wydawcy: „Arab przyszłości” to autobiograficzny komiks Riada Sattoufa, w którym opowiada on o swoim dzieciństwie spędzonym w cieniu trzech dyktatorów - Mu'ammara al-Kadafiego, Hafiza al-Asada i własnego ojca. W pierwszym tomie udaje się Sattoufowi w fascynujący sposób uchwycić dziecięce spojrzenie na świat i gorączkę politycznego idealizmu. Autor wspomina wczesne lata spędzone zarówno na francuskiej wsi, w Libii Kadafiego i Syrii Asadów, niezależnie jednak od kraju zawsze pod dachem domu rządzonego przez ojca - Syryjczyka, zwolennika panarabizmu, który ciągnie rodzinę w pogoni za wspaniałym snem o wspólnym arabskim narodzie. „Arab przyszłości” to prawdziwa historia pewnej ekscentrycznej rodziny, pokazująca zaskakujący, pełen niuansów i absurdów obraz Bliskiego Wschodu. Kipiący życiem i nie stroniący od czarnego humoru komiks to popis niesamowitego talentu Riada Sattoufa i dzieło, które już dziś porównuje się do „Mausa” Arta Spiegelmana i „Persepolis” Marjane Satrapi.

David B. „Rycerze św. Wita” Wyd. Kultura Gniewu

Opis wydawcy: Opus magnum Davida B., uważanego za jednego z najważniejszych i najoryginalniejszych europejskich twórców komiksu. Ta tworzona przez siedem lat autobiograficzna historia o zmaganiach rodziny z epilepsją brata autora, podobnie jak „Maus”Arta Spiegelmana, uznana została za arcydzieło nie tylko komiksowe, a swemu twórcy przyniosła liczne wyróżnienia na całym świecie, w tym laury za scenariusz na festiwalu w Angouleme oraz prestiżową amerykańską nagrodę Ignatz. Gandalf.com.pl

Brian K. Vaughan, Niko Henrichon „Lwy z Bagdadu” Wyd. Mucha Comics

Opis wydawcy: Jeden z najbardziej uznanych autorów powieści graficznych przedstawia historię, inspirowaną przez prawdziwe wydarzenia - zaskakująco oryginalne spojrzenie na życie na ulicach Bagdadu w czasie wojny w Iraku.

Wiosną 2003 roku, podczas amerykańskiego nalotu bombowego, z ZOO w Bagdadzie uciekło stado lwów. Zagubione i zdezorientowane, głodne, ale nareszcie wolne, cztery lwy wędrowały zdziesiątkowanymi ulicami Bagdadu tocząc rozpaczliwą walkę o własne życie. Opisując ciężkie położenie lwów, Lwy z Bagdadu, podnosi pytania o prawdziwe znaczenie wolności - czy może zostać podarowana czy można ją zdobyć tylko przez samozaparcie i poświęcenie?

W oparciu o prawdziwe wydarzenia, Vaughan i artysta Niko Henrichon (Barnum!) stworzyli unikalny wgląd w naturę życia w czasie wojny, przedstawiając to zmaganie w sposób, w jaki tylko powieść graficzna może to przedstawić.